9.4 Zewnętrzne wymogi kapitałowe

9.4.1 Działalność ubezpieczeniowa

Zarządzanie kapitałem wiąże się także z monitorowaniem głównych parametrów wypłacalności zakładów ubezpieczeń, np. wysokości środków własnych i stopnia pokrycia nimi marginesu wypłacalności oraz kapitału gwarancyjnego. MSSF nie regulują sposobu wyliczania marginesu wypłacalności oraz środków własnych na pokrycie marginesu wypłacalności.

Do końca 2015 roku, zgodnie z ustawą o działalności ubezpieczeniowej zakład ubezpieczeń mający siedzibę na terytorium Rzeczpospolitej Polskiej był obowiązany posiadać środki własne w wysokości nie niższej niż margines wypłacalności i nie niższej niż kapitał gwarancyjny.

W celu wyliczenia wysokości środków własnych aktywa pomniejszane były o wartości niematerialne i prawne, aktywa z tytułu odroczonego podatku dochodowego, aktywa przeznaczone na pokrycie wszelkich przewidywalnych zobowiązań oraz o posiadane akcje i inne aktywa (udzielone pożyczki podporządkowane) finansujące kapitały własne zakładów ubezpieczeń należących do ubezpieczeniowej grupy kapitałowej. Tak wyliczoną wartość korygowano w proporcji do posiadanych przez PZU udziałów o sumę nadwyżek lub niedoborów środków własnych podrzędnych zakładów ubezpieczeń w stosunku do ich wymogów wypłacalności.

Zasady wyliczania środków własnych na pokrycie marginesu wypłacalności określała ustawa o działalności ubezpieczeniowej, a zasady wyliczania marginesu wypłacalności oraz minimalnej wysokości kapitału gwarancyjnego rozporządzenie w sprawie marginesu wypłacalności.

Dane finansowe uwzględnione w wyliczeniu środków własnych oraz marginesu wypłacalności ustalano w oparciu o PSR.

Poniżej przedstawiono wyliczenie środków własnych na pokrycie marginesu wypłacalności PZU.

Wyliczenie środków własnych na pokrycie marginesu wypłacalności 31 grudnia 2015 31 grudnia 2014
Kapitał własny PZU 12 378 733 12 328 724
Wartości niematerialne i prawne (362 167) (283 999)
Wartość aktywów finansujących kapitały innych zakładów ubezpieczeń należących do ubezpieczeniowej grupy kapitałowej PZU (5 853 666) (6 065 985)
Aktywa z tytułu odroczonego podatku dochodowego (459 105) (408 388)
Wpływ innych zakładów ubezpieczeń należących do ubezpieczeniowej grupy kapitałowej PZU na wysokość środków własnych PZU: 2 135 034 2 411 116
PZU Życie SA 100,00% 1 914 227 2 213 301
Wysokość środków własnych 3 716 335 3 996 487
Margines wypłacalności 1 802 108 1 783 186
Nadwyżka środków własnych na pokrycie marginesu wypłacalności 1 914 227 2 213 301
Link4 SA 100,00% 85 374 55 638
Wysokość środków własnych 162 363 124 938
Margines wypłacalności 76 989 69 300
Nadwyżka środków własnych na pokrycie marginesu wypłacalności 85 374 55 638
TUW PZUW 100,00% 13 903 nd.
Wysokość środków własnych 25 857 nd.
Margines wypłacalności 11 954 nd.
Nadwyżka środków własnych na pokrycie marginesu wypłacalności 13 903 nd.
Lietuvos Draudimas AB 99,98% 109 198 127 853
Wysokość środków własnych 227 892 214 515
Margines wypłacalności 118 672 86 636
Nadwyżka środków własnych na pokrycie marginesu wypłacalności 109 220 127 879
AAS Balta 99,99% 30 798 22 216
Wysokość środków własnych 80 462 62 207
Margines wypłacalności 49 661 39 989
Nadwyżka środków własnych na pokrycie marginesu wypłacalności 30 801 22 218
UAB DK PZU Lietuva 99,88% (na 31 grudnia 2014 roku) nd. 4 692
Wysokość środków własnych nd. 76 220
Margines wypłacalności nd. 71 522
Nadwyżka środków własnych na pokrycie marginesu wypłacalności nd. 4 698
UAB PZU Lietuva Gyvybes Draudimas 99,34% 1 786 5 696
Wysokość środków własnych 17 737 21 504
Margines wypłacalności 15 939 15 770
Nadwyżka środków własnych na pokrycie marginesu wypłacalności 1 798 5 734
PrJSC PZU Ukraine 100,00% (12 589) (12 314)
Wysokość środków własnych 5 466 5 199
Margines wypłacalności 18 055 17 513
Niedobór środków własnych na pokrycie marginesu wypłacalności (12 589) (12 314)
PrJSC IC PZU Ukraine Life Insurance 100,00% (7 663) (5 966)
Wysokość środków własnych 8 276 9 437
Margines wypłacalności 15 939 15 403
Niedobór środków własnych na pokrycie marginesu wypłacalności (7 663) (5 966)
Wysokość środków własnych PZU 7 838 829 7 981 468
Margines wypłacalności PZU 1 424 278 1 362 353
Kapitał gwarancyjny PZU 474 759 454 118
Nadwyżka środków własnych na pokrycie marginesu wypłacalności 6 414 551 6 619 115
Nadwyżka środków własnych na pokrycie kapitału gwarancyjnego 7 364 070 7 527 350
 

10 listopada 2015 roku opublikowano nową ustawę o działalności ubezpieczeniowej i reasekuracyjnej (Dz. U. poz. 1844 z 2015 roku), wdrażającą do polskiego systemu prawnego Dyrektywę Parlamentu Europejskiego i Rady 2009/138/WE w sprawie podejmowania i prowadzenia działalności ubezpieczeniowej i reasekuracyjnej („Wypłacalność II”). Ustawa wchodzi w życie 1 stycznia 2016 roku. Zgodnie z nową ustawą, kalkulację wymogu kapitałowego oparto o ryzyka rynkowe, aktuarialne (ubezpieczeniowe), niewypłacalności kontrahenta, katastroficzne i operacyjne. Aktywa, zobowiązania, a w konsekwencji środki własne, stanowiące pokrycie wymogu kapitałowego będą wyceniane w wartości godziwej. Grupa PZU dokonała szacunkowej kalkulacji wymogu kapitałowego i środków własnych wg zasad Wypłacalność II bazując na danych na 30 września 2015 roku, stwierdzając znaczącą nadwyżkę środków własnych ponad wymóg kapitałowy (informacja niebadana przez biegłego rewidenta).

9.4.2 Działalność bankowa

Celem zarządzania kapitałem w działalności bankowej jest utrzymywanie odpowiedniej wartości funduszy własnych oraz kapitału Tier1 do pokrycia ryzyka, zgodnie z założonym apetytem na ryzyko. W ramach apetytu na ryzyko określa się oczekiwane poziomy pokrycia przez fundusze własne oraz kapitał Tier1 potencjalnej straty nieoczekiwanej z tytułu poszczególnych rodzajów ryzyka określonego w przepisach Rozporządzenia CRR, a także poszczególnych rodzajów ryzyka zidentyfikowanego w ramach procesu oceny adekwatności kapitału wewnętrznego. Potencjalna strata nieoczekiwana jest wyznaczana za pomocą kapitału regulacyjnego, którego metodyka wyznaczania została określona w Rozporządzeniu CRR, a także za pomocą kapitału wewnętrznego.

Współczynnik wypłacalności oraz współczynnik Tier1 na 31 grudnia 2015 roku zostały obliczone zgodnie z Rozporządzeniem CRR. Do dnia sporządzenia skonsolidowanego sprawozdania finansowego część regulacji dotyczących ustalania funduszy własnych oraz wymogów kapitałowych (tzw. „opcje narodowe”) nie została podjęta i opublikowana przez KNF. Do wyliczenia współczynnika wypłacalności w nieuregulowanym zakresie przyjęto konserwatywne podejście, które dotyczyło m. in. wartości procentowych w okresie przejściowym oraz wag ryzyka wobec ekspozycji walutowych zabezpieczonych hipotekami, dla których założenie to zostało wskazane przez KNF jako potencjalne „opcje narodowe”. W przypadku ustalenia i opublikowania „opcji narodowych”, współczynnik kapitałowy dla działalności bankowej mógłby różnić się od przedstawionego w skonsolidowanym sprawozdaniu finansowym.

Fundusze własne i współczynnik wypłacalności 31 grudnia 2015
Fundusze własne ogółem dla współczynnika wypłacalności 3 853 305
Kapitał podstawowy Tier I (CET1) 2 975 899
Kapitał uzupełniający Tier II 877 406
Wymogi kapitałowe 2 457 567
Współczynnik Tier 1 9,69%
Współczynnik wypłacalności 12,54%

Na 31 grudnia 2015 roku Grupa Alior Banku w pełni uwzględniała przepisy Rozporządzenia CRR w zakresie zarządzania kapitałem, w tym rachunku funduszy własnych oraz wyliczania wymogów kapitałowych z tytułu poszczególnych rodzajów ryzyka.