Otoczenie zewnętrzne w krajach bałtyckich i na Ukrainie

W związku z prowadzonymi od 2014 działaniami zbrojnymi na wschodzie kraju sytuacja polityczna oraz ekonomiczna na Ukrainie jest niestabilna. Pomimo niekorzystnego wpływu otoczenia, kraje nadbałtyckie, czyli Litwa, Łotwa i Estonia odnotowują wzrost gospodarczy.

Litwa

Bank Litwy poinformował, że w porównaniu do ostatnich kilku lat tempo wzrostu gospodarczego na Litwie zmniejszyło się w 2015 roku w przybliżeniu o połowę, głównie ze względu na niekorzystny wpływ otoczenia międzynarodowego.

Bank Litwy poinformował, że w porównaniu do ostatnich kilku lat tempo wzrostu gospodarczego na Litwie zmniejszyło się w 2015 roku w przybliżeniu o połowę, głównie ze względu na niekorzystny wpływ otoczenia międzynarodowego. Wzrost PKB wyniósł 2,0% r/r. Utrzymujące się niskie ceny surowców energetycznych i trwające sankcje gospodarcze nałożone na Rosję negatywnie wpływają na gospodarkę tego kraju, co pociąga za sobą konsekwencje dla krajów powiązanych z Rosją gospodarczo i finansowo. Znaczny spadek importu do Rosji wpłynął niekorzystnie na wyniki litewskich przedsiębiorstw zajmujących się transportem, magazynowaniem i handlem hurtowym w ramach działalności reeksportowej, zwłaszcza że transport towarów na Wschód stanowi znaczną część usług świadczonych przez te firmy.

Podobnie jak miało to miejsce w ostatnich latach, konsumpcja indywidualna w dalszym ciągu stanowiła podporę wzrostu gospodarczego. Rynek pracy pozostał odporny na spowolnienie rozwoju gospodarczego kraju. Zatrudnienie w przedsiębiorstwach transportowych i handlowych, czyli w podmiotach, które najbardziej ucierpiały na skutek spowolnienia gospodarczego w Rosji, utraciło swoje wcześniejsze tempo wzrostu, niemniej jednak wskaźnik ten wciąż pozostaje dodatni. W pozostałych działach gospodarki liczba miejsc pracy zwiększyła się. Z tego powodu popyt na pracę nie osłabł, co pozytywnie przełożyło się na dynamikę płac. Wraz ze wzrostem liczby wakatów w gospodarce i spadkiem bezrobocia (do 9,1%), wzrost płac, który nastąpił częściowo na skutek zwiększenia kwoty minimalnego miesięcznego wynagrodzenia, pozostał na zasadniczo niezmienionym poziomie w stosunku do roku ubiegłego, co otworzyło przed gospodarstwami domowymi możliwość zwiększenia poziomu konsumpcji.

Łotwa

Pomimo trwającego kryzysu na Ukrainie i wzajemnych sankcji pomiędzy Rosją a Unią Europejską gospodarka łotewska odnotowała umiarkowany wzrost – w ujęciu rocznym dynamika wzrostu PKB wyniosła 3,0%. Głównym czynnikiem, który odpowiadał za przyspieszenie tempa wzrostu gospodarki łotewskiej, była konsumpcja krajowa. Z perspektywy wkładu poszczególnych sektorów gospodarki we wzrost PKB, najbardziej przyczyniły się do niego przedsiębiorstwa produkcyjne, handlowe, zakłady użyteczności publicznej, a także – w mniejszym stopniu – podmioty świadczące pozostałe usługi dla przedsiębiorstw. W ciągu pierwszych dziewięciu miesięcy 2015 roku eksport towarów zwiększył się o 2,0% r/r. Mimo iż warunki dla eksportu w aktualnym otoczeniu międzynarodowym są dość niekorzystne, łotewskie przedsiębiorstwa w dalszym ciągu wykazują zdolność do zwiększania wolumenu eksportu. Wzrost eksportu o dynamice wyższej od wzrostu importu przełożył się na poprawę bilansu handlowego Łotwy w pierwszych trzech kwartałach 2015 roku w porównaniu do analogicznego okresu w 2014 roku.

Inflacja pozostała na niskim poziomie i wyniosła 0,3% r/r. Warunki na rynku pracy uległy w ostatnich latach poprawie, co poskutkowało korzystnym wpływem na ogólny wzrost gospodarczy – bezrobocie systematycznie spada, zatrudnienie rośnie, a przy tym nastąpił stosunkowo szybki wzrost wynagrodzeń. Jednak w II połowie roku stopa zarejestrowanego bezrobocia wzrosła po raz pierwszy od czasu kryzysu w 2007 roku (o 0,1 p. p. do 8,3% osób aktywnych zawodowo na koniec października 2015 roku) w porównaniu do analogicznego okresu roku ubiegłego.

Estonia

W 2015 roku Estonia odnotowała niewielki wzrost gospodarczy (0,7%). Głównym czynnikiem wzrostu był wzrost sprzedaży detalicznej. Wpływ na umiarkowaną wartość wskaźnika wzrostu wywarła po części deprecjacja rubla, której skutkiem było zmniejszenie eksportu towarów i usług do Rosji.

Do wzrostu konsumpcji indywidulanej przyczynił się znaczny wzrost realnych dochodów. Znalazł on również swoje odzwierciedlenie we wzroście oszczędności gospodarstw domowych oraz zwiększeniu akcji kredytowej. Stopa bezrobocia utrzymała się na podobnym poziomie i w 2015 roku wyniosła 6,4%.

Stan deflacji utrzymuje się od 2014 roku. Zmiana wskaźnika cen towarów i usług konsumpcyjnych (CPI) wyniosła -0,9% w stosunku do analogicznego okresu ubiegłego roku. Obniżka ogólnego poziomu cen nastąpiła głównie z powodu niskich cen energii i surowców na światowych rynkach oraz jako skutek sankcji nałożonych na rynek rosyjski.

Ukraina

Od 2014 roku zarówno sytuacja polityczna jak i ekonomiczna na Ukrainie jest niestabilna. Wiąże się to z następującymi czynnikami, mającymi jednocześnie wpływ na ukraiński sektor ubezpieczeń: działania zbrojne na wschodzie Ukrainy (na terytorium obwodów donieckiego i ługańskiego), aneksja Krymu w 2014 roku, wysoka inflacja oraz silna dynamika deprecjacji waluty lokalnej (hrywna ukraińska) względem dolara i euro, załamanie popytu wewnętrznego, kłopoty w sektorze bankowym (upadek czwartego co do wielkości banku na Ukrainie – Delta Bank).

W 2015 roku wspomniane czynniki powodowały, że gospodarka ukraińska pogrążała się w kryzysie.

W III kwartale, według danych GUS Ukrainy, spadek PKB wyniósł 7,2%. Indeks produkcji przemysłowej w 2015 roku zmniejszył się w porównaniu z poziomem produkcji przemysłowej w roku poprzednim o 13,4%. W efekcie wzrostu cen regulowanych administracyjnie i dewaluacji hrywny inflacja w grudniu 2015 roku w stosunku do grudnia 2014 roku wzrosła o 43,3%. W okresie styczeń-listopad odnotowano dodatnie saldo w handlu zagranicznym (249,5 mln USD), które wynikało ze spadku importu o 31,2% (przy jednoczesnym spadku eksportu o 30,9%). Obroty przedsiębiorstw handlu detalicznego i gastronomii na Ukrainie spadły o 20,7% w porównaniu do poziomu obrotów odnotowanych w 2014 roku.